Wachtlijsten;
meer dan de helft wachtenden lijdt aan dementie 

De wachtlijsten tot opname in een instelling wordt aangevoerd door ouderen / volwassenen met een wlz indicatie Verzorging & Verpleging Zorgprofiel 5. Dit zorgprofiel VV05 wordt afgegeven aan mensen die  intensieve dementiezorg nodig hebben en een beschermde omgeving. Dit zijn geen mensen die nog lange tijd zelfstandig thuis kunnen wonen. Deze mensen hebben vaak al zorg van de reguliere thuiszorg, dit is dan vaak niet meer afdoende. 

Wanneer iemand aan wijkzorg niet meer voldoende heeft, komt deze zorgvrager in de meeste situaties in aanmerking voor een Wlz indicatie. Een Wlz indicatie wordt afgegeven indien er sprake is van een behoefte aan langdurige zorg ( langer dan een jaar ). Men spreekt ook wel van een indicatie voor verblijf /  24 uurszorg in een beschermde woonomgeving. Het kan echter zijn dat men met een indicatie vallend onder de Wet langdurige zorg (Wlz) nog niet direct terecht kan voor opname. Er volgt dan een plaatsing op een wachtlijst. Indien een Wlz indicatie nodig is en afgegeven wordt wil dit eigenlijk al zeggen dat het thuis ( met behulp van wijkzorg ) niet meer gaat. Inzet van particuliere zorg of overbruggingszorg is dan nog een mogelijkheid. 

Na analyse van data van het Centraal Bureau voor de Statistiek ( CBS ) uitgevoerd door thuiszorgorganisatie Verpleeg Collectief blijkt dat de meeste wachtenden op een opname plek in de Wlz een indicatie zorgprofiel VV05 hebben.

24 uurszorg zorgbehoefte ; Wachtlijsten

Zorgprofiel VV05 is een indicatie voor Beschermd wonen met intensieve dementiezorg. Deze 24 uurszorg wordt alleen geindiceerd indien er sprake is van een 24 uurszorg behoefte. Deze behoefte kan ontstaan doordat er sprake is van groot valgevaar of een behoefte aan het continue bieden van structuur. Er kan ook sprake zijn van wegloop gedrag, verstoord dag - nachtritme of zelfzorg tekort met verwaarlozing ten gevolge.

In het eerste kwartaal van 2021 ( meest recente gegevens van CBS )  zijn er 12 134 actief wachtenden zorgvragers met een Wlz indicatie VV05. (Bron: CBS)  Dat is meer dan de helft van het totaal aan wachtenden, 23 529 wachtenden, op een opname plek in die periode. Dit wordt gevolgd met 5771 wachtenden met een Zorgprofiel VV04 indicatie; Beschut wonen met intensieve begeleiding en uitgebreide verzorging. Meestal betreft het hier ook zorgvragers met een indicatie vanwege dementie. Als derde staan 2718 zorgvragers op de wachtlijst met een somatische zorgindicatie / zorgprofiel VV06; Beschermd wonen met intensieve verpleging en verzorging. 

Bron: www.verpleegcollectief.nl

Zorgkantoren Nederland hebben samen met Zorginstituut Nederland een nieuwe indeling gemaakt in de manier waarop mensen op een wachtlijst komen te staan: de wachtstatus. Deze nieuwe indeling geeft meer inzicht in de wens van de klant, de behoefte aan zorg en de noodzaak van plaatsing. Zodat zorgkantoren hierover afspraken kunnen maken met zorgaanbieders en er duidelijk wordt hoe groot de urgentie is zodat deze mensen als eerste geholpen kunnen worden.  De nieuwe wachtstatussen gelden per 1 januari 2021 voor iedereen met een Wlz-indicatie die wacht op plaatsing. 

Uit recent gepubliceerde gegevens ( laatste kwartaal van 2022)  van het zorgkantoor Nederland blijkt

Voor bijna een derde van de 49.500 cliënten (32%) was er plek in de instelling bij afgifte van de Wlz indicatie. De overige 68% van de zorgvragers werd op een wachtlijst geplaatst. Deze wachtlijst wordt onderverdeeld in 4 categorien, hieronder meer over deze verschillende categorien.  Een Wlz indicatie moet wettelijk binnen uiterlijk 6 weken worden afgegeven door het CIZ.  Binnen 13 weken waren bijna 40.000 zorgvragers opgenomen in een zorginstelling (ca 80%). Na 6 maanden was 94% van de zorgvragers opgenomen. Voor ruim 3.000 zorgvragers was de wachttijd zelfs 6 maanden of langer (6%). Bijna de helft van de clienten die een half jaar moesten wachten hadden een voorkeur voor een instelling uitgesproken. Aangezien het hier een waarschijnlijk definitieve verhuizing betreft is het goed te begrijpen dat deze ouderen of de familie hun voorkeur aangeven waar ze willen wonen. 55% van deze wachtenden had geen voorkeur uitgesproken maar moest wel langer wachten dan een half jaar. Indien een oudere geen voorkeur uitspreekt verhuizen ouderen naar een instelling niet naar keuze. Dit kan betekenen dat men ver buiten de eigen woonplaats of zelfs buiten de provincie terechtkomt. ( Bron: Zorgkantoor Nederland ) 

Het zorgkantoor onderscheid 4 verschillende wachtstatussen:

Urgent plaatsen
De situatie van de cliënt is zorgelijk. Het is noodzakelijk dat de cliënt zo snel mogelijk opgenomen of doorgeplaatst wordt. In de meeste gevallen betekent dit dat de cliënt niet kan gaan wonen bij een instelling naar keuze, maar alleen terecht kan bij een instelling die plek heeft. Deze instelling kan zelfs in een andere provincie zijn. Daarnaast is deze ‘urgente opvang’ in veel gevallen tijdelijk. Dit betekent dat er in verloop van tijd verhuisd moet worden naar een permanente woonplek met zorg. Voor mensen die lijden aan dementie is het binnen korte tijd tweemaal verhuizen ingrijpend. 

Actief plaatsen
In de situatie van de cliënt is opname noodzakelijk, maar kan deze tijdelijk uitgesteld worden door inzet van overbruggingszorg. Er wordt rekening gehouden met de wensen van de cliënt of de familie, maar naarmate de noodzaak tot opname toeneemt en de tijd verstrijkt is het mogelijk dat de cliënt eerst elders gaat wonen. Er wordt aan een andere locatie aangeboden, deze kan men in eerste instantie nog weigeren.  Bij een 2e weigering kan in overleg met de cliënt de status aangepast worden (behalve bij een zwaarwegende reden).

Wacht op voorkeur
De cliënt woont thuis of op een locatie die niet zijn voorkeur heeft. De cliënt kan niet onbeperkt een aanbod weigeren als het aanbod conform zijn wens is. Bij een 2e weigering wordt in overleg met de cliënt de status aangepast (behalve bij een zwaarwegende reden).

Wacht uit voorzorg
De cliënt woont thuis en wil voorlopig nog geen opname in een wooninstelling met zorg. De zorg thuis is verantwoord en doelmatig en de cliënt wil graag uit voorzorg op een wachtlijst staan. De cliënt kan een eigen voorkeur aangeven.

(Bron: Zorgkantoor Nederland)

Oorzaken wachtlijsten 

Gevraagd naar mogelijke oorzaken dat de meeste zorgvragers op de wachtlijst lijden aan dementie,  wordt aangegeven door thuiszorg organisatie Verpleeg Collectief

• Mantelzorg valt plotseling weg; er ontstaat een nood situatie indien de mantelzorg die meestal ook op leeftijd is plots zelf wordt opgenomen in een ziekenhuis of zelfs overlijdt
• Zorgvrager doet zich beter voor: dementie kan lange tijd onzichtbaar blijven doordat mensen achteruitgang verbloemen. 
• Uitstelgedrag; Men ziet op tegen opname en stelt het zo lang mogelijk uit. 
• Ziekte inzicht ontbreekt; de zorgvrager is zorgmijdend en accepteert hulp van buitenaf niet totdat een instantie of familie ingrijpt. 
   

Dit artikel is tot stand gekomen door gebruik te maken van de meest recent gepubliceerde data uit Monitor Langdurige zorg van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)