Gedwongen opname bij dementie

Gedwongen opname

Onvrijwillige / gedwongen opname in een zorginstelling

Indien een ouder of naaste lijdt aan dementie kan het zijn dat er een zelfzorg tekort is. In eerste instantie is dit nog redelijk op te vangen door familie, kennissen en buren die een oogje in het zeil houden.

Maar wat als dat niet meer voldoende is. De eerste signalen van zelfzorgtekort kunnen zijn:
 

• Gewichtsverlies
• Slechte hygiëne
• Vervuild huis
• Bedorven eten in de koelkast
• Maaltijden worden overgeslagen
• Nacht – dagritme raakt verstoord
• De weg binnen- en / of buitenshuis wordt niet meer gevonden
• Agressie / onbegrip naar partner toe
• Rekeningen worden niet meer betaald
• Administratie blijft liggen, afspraken worden niet nagekomen

Wanneer opname in een zorginstelling nodig is, maar mensen geen ziekte inzicht hebben kan een opname niet eenvoudig zijn. Het kan zijn dat uw familielid deze keuze niet meer goed zelf kan maken. Als opname dan nodig is, valt deze onder de Wet zorg en dwang (Wzd). Een alternatief voor een gedwongen opname kan particuliere thuiszorg zijn. Anders dan reguliere thuiszorg is particuliere thuiszorg niet beperkt in uren en zelfs tot 24 uur thuis inzetbaar. Wel dient u rekening te houden met uw indicatie als het gaat om uren die u vergoed kunt krijgen. Wilt u meer uren zorg inzetten dan uw indicatie toelaat dan is er altijd de mogelijkheid om deze uren particulier in te kopen.

Sinds 2020 geldt de Wet Zorg en Dwang, deze wet voorziet in de voorwaarden tot een gedwongen opname. In februari 2024 zijn er nieuwe bestuurlijke afspraken over de uitvoering van de Wet zorg en dwang gemaakt. Onvrijwillige zorg is soms nodig om goede zorg te kunnen geven en de veiligheid te kunnen waarborgen. Maar onvrijwillige zorg beperkt de grondrechten van extra kwetsbare mensen. De uitvoering van de wet was moeilijk uit te voeren is in de dagelijkse praktijk. Om deze reden is er een stappenplan ingezet. Het stappenplan regelt de stappen die de zorgverantwoordelijke moet zetten bij de beoordeling of onvrijwillige zorg noodzakelijk is. In het stappenplan staat ook welke deskundigen de zorgverantwoordelijke daarbij op welk moment moet betrekken en op welke momenten het zorgplan geëvalueerd moet worden. Het doel van het stappenplan is om onvrijwillige zorg te voorkomen, zo snel mogelijk af te bouwen of minder ingrijpende alternatieven in te zetten. Daarnaast dient er gekeken te worden naar alternatieven in plaats van een gedwongen opname. 

Wat is de Wet zorg en dwang?

De Wet zorg en dwang regelt hoe en wanneer uw familielid onvrijwillige zorg krijgt of onvrijwillig opgenomen kan worden. Onvrijwillige zorg of opname mag volgens de Wzd alleen als het écht niet anders kan. Dit heet ernstig nadeel, er is dan een grote kans op bijvoorbeeld verwonding of levensgevaar. Ook is er sprake van ernstig nadeel indien iemand zichzelf verwaarloost, financieel in de problemen komt of agressie bij anderen oproept. Een onvrijwillige opname mag alleen in een Wzd-geregistreerde accommodatie.

Toets door Centrum Indicatiestelling Zorg ( C.I.Z.)

Het CIZ onderzoekt of opname noodzakelijk en geschikt is voor uw familielid. Ook kijken zij of er minder ingrijpende mogelijkheden dan opname zijn om ‘ernstig nadeel’ te voorkomen of te stoppen. Een alternatief kan zijn het uitbreiden van thuiszorg door de inzet van 24 uurszorg thuis.

Aanvraag gedwongen opname

U kunt voor uw familielid van 12 jaar of ouder een aanvraag doen voor een ‘besluit tot opname en verblijf’. Een besluit van het CIZ is nodig voor een opname in een Wzd-geregistreerde accommodatie. Soms is het nodig om daarbij ook langdurige zorg (Wlz) aan te vragen. U kunt dan eerst het formulier aanvraag langdurige zorg invullen. Uw familielid kan zelf geen aanvraag doen.

Het onderzoek van het CIZ

Na de aanvraag doet het CIZ een onderzoek.  Voordat ze op bezoek komen, bekijken ze de reden van de aanvraag en de medische informatie. Ook bekijken ze het zorgplan. Tijdens een huis bezoek of telefonisch contact luisteren ze goed naar uw familielid en de andere aanwezigen. Zij bespreken waarom er een opname nodig is. Ze willen weten hoe uw familielid over de opname denkt. En of hij / zij zich tegen de opname verzet. Het CIZ neemt ook de mening mee van de  (wettelijk) vertegenwoordiger van uw familielid. Zo ontstaat er een goed beeld van de situatie.

Na het bezoek overlegt de medewerker die op bezoek is geweest, met een medisch adviseur van het CIZ. Ze beoordelen:

• Hoe de persoon in kwestie denkt over opname;
• Of er sprake is van een onveilige situatie voor uw familielid of zijn omgeving.
• Of opname noodzakelijk en geschikt is om het ernstig nadeel te voorkomen of te stoppen;
• En of er minder ingrijpende mogelijkheden dan opname zijn om het ernstig nadeel te voorkomen of te stoppen in de vorm van extra zorg thuis.

Na het onderzoek volgt het besluit. Dit duurt maximaal acht weken. Na het onderzoek zijn er verschillende uitkomsten mogelijk:

Vrijwillige opname

Een besluit tot opname en verblijf is niet nodig. Uw familielid is het eens met de opname en kan de gevolgen van deze uitspraak goed overzien. Hij  / zij kan opgenomen worden in een zorginstelling waar plaats is.

Besluit tot opname en verblijf

Soms kan uw familielid niet meer zeggen of hij het eens of oneens is met de opname. Of hij zegt dat hij opgenomen wil worden, maar kan de gevolgen niet goed overzien. Dat heet in de Wzd ‘geen bereidheid, geen verzet’. Uw familielid krijgt dan een besluit tot opname en verblijf. Met dit besluit kan uw familielid opgenomen worden in een Wzd-geregistreerde accommodatie.

Verzet

Als uw familielid of zijn vertegenwoordiger duidelijk geen opname wil, is er verzet. Het CIZ kan dan geen besluit tot opname en verblijf geven. Zij vragen in dat geval aan de rechter om een beslissing te nemen. Ze hebben dan een medische verklaring nodig van een onafhankelijke arts. De rechter neemt daarna een besluit. Als hij opname nodig vindt geeft hij een rechterlijke machtiging af. Uw familielid kan dan opgenomen worden. Soms besluit de rechter dat een opname niet nodig is. Bijvoorbeeld omdat er toch minder ingrijpende mogelijkheden dan een opname zijn zoals extra zorg thuis. Of omdat de situatie is veranderd.

Geen besluit tot gedwongen opname en verblijf

Zorgt het gedrag van uw familielid niet voor een onveilige situatie voor zichzelf of zijn omgeving (ernstig nadeel)? Of is opname niet noodzakelijk en geschikt om het ernstig nadeel te voorkomen of te stoppen? Zijn er wellicht minder ingrijpende mogelijkheden dan opname? Dan volgt er geen besluit tot opname.

Als er verzet is, vragen zij de rechter om een beslissing te nemen. Daarvoor hebben het CIZ en de rechter een medische verklaring nodig. Een onafhankelijke arts ziet uw familielid en kijkt of (onvrijwillige) opname geschikt kan zijn. Deze arts stelt dan de medische verklaring op.

Bezwaar maken

U kunt geen bezwaar maken of in beroep gaan tegen het besluit van het CIZ. U kunt wel een klacht indienen over hoe de medewerker van het CIZ zijn werk gedaan heeft.