Schijnzelfstandigheid | Wet DBA 

Schijnzelfstandigheid: Al jaren is er onduidelijkheid omtrent de wetgeving voor zelfstandigen zonder personeel ( zzp'ers in de zorg ) en handhaving van deze wetgeving. Opdrachtgevers en opdrachtnemers moeten volgens de Wet DBA (Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties) samen de werkrelatie beoordelen.

Voor 2016 kon er bij de Belastingdienst een  VAR Wuo (Verklaring Arbeidsrelatie Winst uit Onderneming ) worden aangevraagd om de werkrelatie duidelijk te maken. De VAR Wuo verklaring is inmiddels niet meer gebruikelijk. Dit is door de Belastingdienst herzien in een wet DBA, wet Deregulering Arbeidsrelatie. Deze wet bleek niet hanteerbaar voor vele situaties en sindsdien is de regering bezig met het herzien van deze wetgeving. De wet werd dan ook niet gehandhaafd, hier lijkt nu wel verandering in te komen.

Wet DBA Schijnzelfstandigheid voorkomen

De ondernemer moet aan een aantal voorwaarden voldoen . Als een opdrachtnemer zich niet aan deze voorwaarden houdt kan de ondernemer worden gezien als schijnzelfstandigde. Opdrachtgever en zzp’er zijn samen verantwoordelijk voor de afspraken over de samenwerking, deze zijn vast te leggen in een zorgovereenkomst van opdracht.

Voor opdrachtgevers is er een webmodule waarmee je kunt beoordelen of je volgens de regels een opdracht geeft. Op de website van de Kamer van Koophandel staat een webmodule waar door beantwoording van een aantal vragen bekeken kan worden of de zelfstandige zich aan alle voorwaarden houdt.  Zzp'ers kunnnen het schema Wanneer is er sprake van loondienst? van de Belastingdienst gebruiken.

Controle op de Wet DBA Schijnzelfstandigheid 

De Belastingdienst gaat vanaf januari 2024 controleren op schijnzelfstandigheid.  De Wet DBA (Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties) voldeed niet en is derhalve nooit echt gehandhaafd. In situaties waarin schijnzelfstandigheid niet de intentie was volgen er geen naheffingen. Wel krijgt u dan een waarschuwing om de bestaande werkrelaties te wijzigen.

De wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) moet zzp’ers en opdrachtgevers duidelijkheid geven over hun arbeidsrelatie. Je kunt zelf nagaan of je zelfstandig ondernemer bent of werknemer. Met een modelovereenkomst kun je schijnzelfstandigheid voorkomen.

Gebruik de modelovereenkomst SVB

Schijnzelfstandigheid is de situatie waarin je een opdracht aanneemt als ondernemer, maar eigenlijk in loondienst bent. Een particulier heeft meestal niet de intentie om een zzp’er aan te nemen. De particulier zal in veel situaties daarom dan ook een overeenkomst van opdracht aangaan met een zzp’er. 

Met het stroomschema van de Belastingdienst check je of er sprake is van zelfstandigheid of loondienst. Twijfel je? Werk dan volgens een modelovereenkomst. De Belastingdienst heeft voor de meeste situaties een modelovereenkomst.

Je bepaalt samen met je opdrachtgever welke modelovereenkomst past bij jullie situatie. Je voorkomt schijnzelfstandigheid als je werkt volgens de afspraken in de modelovereenkomst. Het gebruik van een modelovereenkomst is niet verplicht. Het geeft wel duidelijkheid.

Ziet de Belastingdienst je als schijnzelfstandige? Dan lopen jij en je opdrachtgever risico’s zoals een naheffingsaanslag, boete en het verlies van mogelijk fiscaal voordeel.

Verval 'vrije vervanging'

De Belastingdienst trok 1 januari 2024 de goedkeuring in van 'modelovereenkomsten vrije vervanging'. Het gaat om de algemene modelovereenkomsten, brancheovereenkomsten en individuele overeenkomsten, die zijn gebaseerd op vrije vervanging.

De reden van het intrekken van deze goedkeuring is een uitspraak van de Hoge Raad. Die zegt dat bij vrije vervanging wél sprake kan zijn van een dienstbetrekking.

Nieuwe wetgeving op komst

De overheid handhaaft de wet DBA niet volledig. De Belastingdienst treedt corrigerend op als de opdrachtgever ‘kwaadwillend' is of gegeven aanwijzingen niet opvolgt.

Nieuwe wetgeving is in de maak: Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden. Hiermee hoopt de overheid meer duidelijkheid te scheppen, of deze wet wel voor de benodigde duidelijkheid en werkbaarheid komt is te bezien.  

Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie

Opdrachtgevers die de regels voor het inhuren van zzp’ers onduidelijk vinden kunnen de Webmodule Beoordeling Arbeidsrelatie op ondernemersplein.kvk.nl raadplegen. Na het invullen van deze online vragenlijst krijgt de opdrachtgever een van deze drie opties als uitkomst: de opdracht kan buiten dienstbetrekking worden verricht (zelfstandigheid), het is een (fictieve) dienstbetrekking (loondienst) of er is geen oordeel mogelijk.

Het invullen van de webmodule is niet verplicht. Het geeft een indicatie en is geen juridische beslissing. De webmodule werkt alleen voor opdrachtgevers met een vestiging in Nederland die hun opdrachten uitbesteden aan opdrachtnemers in Nederland.

Nieuwe wetten ondernemerschap zzp’er in de zorg

De  minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Eddy van Hijum zal starten met handhaving van de wet DBA vanaf 1 januari 2025. Die moet schijnzelfstandigheid terugdringen. Daarnaast krijgen bedrijven in de toekomst ook te maken met een nieuwe wet VBAR, die mogelijk nog strenger is.

Wet DBA Schijnzelfstandigheid

De wet DBA is niet nieuw en heeft bepaalde criteria om te kijken of iemand werkt als schijnzelfstandige of als ondernemer.  Het belangrijkste is of een freelancer werkt onder het gezag van een werkgever. Bijvoorbeeld of een opdrachtgever voor je mag bepalen met wie je werkt, waar en hoelang. Daarnaast is van belang of je werkt naast zorgverleners die in loondienst werken en of jij hetzelfde werk uitvoert. Je werkt dan onder het gezag van een leidinggevende.

Wet VBAR

De Wet verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoeden (VBAR). De nog niet ingevoerde wet VBAR gaat over het verder verduidelijken van arbeidsrelaties.

In de acht jaar na de invoering werd strenge handhaving steeds uitgesteld, omdat het verschil tussen zzp'er en werknemer niet duidelijk werd. Omdat iedere zzp’er en elke bedrijfstak anders werkt is centrale wetgeving lastig. In veel bedrijfstakken is het werken met zzp’er een vereiste. Denk bijvoorbeeld aan de zorg waarbij de piekuren ( ochtend – en avondzorg ) opgevangen worden door tijdelijke extra krachten. De zorgbehoefte is vaak onvoorspelbaar waardoor er een groot verschil in vraag en aanbod kan bestaan. Daarnaast zijn er veel zzp’ers werkzaam in tijdelijke projecten of opdrachten die na afronding geen extra personeel meer vereisen. Denk bijvoorbeeld aan ICT projecten.

Schijnzelfstandigheid komt met name voor wanneer werknemers worden ontslagen en vervolgens wordt verzocht hetzelfde werk weer te komen verrichten als zzp’er. Dit zijn praktijken die de Belastingdienst tegen wil gaan. De wet VBAR is echter nog niet voldoende uitgewerkt en zal in zijn huidige vorm nog niet worden ingevoerd. Uiteraard moeten ook de Eerste en Tweede kamer nog stemmen over deze wet. 

De VBAR zal op zijn vroegst 1 januari 2026 ingaan.