Vrouwelijke zzp'ers werken vaker voltijd
dan werknemers in de zorg
Bijna de helft, 47% (CBS), van de beroepsbevolking in 2021 is vrouw. Onder beroepsbevolking wordt door het CBS verstaan; Iedereen die werkt of dat niet doet, maar wel op zoek is naar een baan en daarvoor direct beschikbaar is. Onder deze werkenden zijn het met name de vrouwen die deeltijd werken en de mannen die voltijd werken. Het deeltijd werken neemt af bij vrouwen die kinderen hebben die ouder zijn dan 12 jaar. Vrouwen hebben minder vaak een voltijdbaan (35 uur per week of meer) dan mannen: 29% tegenover 83%. Bij intern onderzoek van het thuiszorg bureau Verpleeg Collectief onder haar vrouwelijke zorgverleners blijkt 73% van de zzp'ers in de zorg fulltime te werken. Meegerekend hierbij zijn enkel de werkzame, declarabele uren. Niet meegenomen in dit onderzoek zijn uren die besteed worden aan het runnen van een eigen onderneming als reistijd en het voeren van een eigen administratie en volgen van scholing. Het werkelijke aantal uren dat per week wordt besteed kan dus nog hoger uitvallen.
Het verlenen van zorgtaken voor kinderen, kleinkinderen of ouders wordt onder 38 procent van de vrouwen aangegeven als reden om deeltijd te werken. Dit is met name het geval voor vrouwen met jonge kinderen tot 12 jaar. Van hen geeft 79 procent aan dat de zorg voor de kinderen een belangrijke reden is om deeltijd te werken. (CBS) Naast zorgtaken worden huishouden, sociale activiteiten en tijd voor jezelf aangegeven als belangrijk reden voor deeltijd werken. Als reden om wel meer te gaan werken geven vrouwen aan dat ze dan gewenste uren kunnen werken en hun tijd zelf in kunnen plannen. Bijna 7 op de 10 werkende vrouwen werkten in 2021 in deeltijd (minder dan 35 uur per week). Van deze deeltijdwerkenden zou 65 procent onder bepaalde voorwaarden meer uren willen werken dan ze nu doen. Vooral als het huishoudensinkomen niet meer toereikend zou zijn, overwegen vrouwen meer te gaan werken. Ook als het werk beter kan worden gecombineerd met het privéleven zouden ze hun werkweek willen uitbreiden. (CBS)
Het percentage vrouwen dat voltijd werkt is onder werkende vrouwen groter naarmate het onderwijsniveau hoger is. Hoogopgeleide vrouwen werken meer uren dan lager opgeleide vrouwen, 44 versus 21 procent in 2021 (cijfers CBS 2021). Vaker dan laagopgeleide vrouwen vinden hoogopgeleide vrouwen betaald werk belangrijk voor hun zelfontplooiing, hun bijdrage aan de maatschappij en het maatschappelijk aanzien.
Vrouwen in de leeftijd waarop velen van hen kinderen krijgen, werken tegenwoordig gemiddeld meer uren dan vroeger. Wel is het verschil in arbeidsduur tussen vrouwen en mannen nog ruim een werkdag. Jonge mannen werken al meer uren dan jonge vrouwen en gaan niet korter werken als er kinderen komen. De komst van kinderen is vaak een kantelpunt in de loopbaan van vrouwen. 45 procent gaat minder werken of stopt als ze een kind krijgen, bij mannen is dat nog geen 7 procent.
Het aantal werkenden vrouwen nam in de periode het meest toe tussen 2013-2022 bij vrouwen in alle leeftijdsgroepen, maar het sterkst onder 55- tot 65-jarige vrouwen. Veel vrouwen van deze leeftijd kiezen ervoor om zelfstandig ondernemer te worden.
Minister Helder heeft aangegeven minder zzp'er in de zorg te wensen. Terwijl deze zzp'ers meer uren werken dan werknemers. In hoofdlijnen wil de minister minder zzp'ers in de zorg en wil ze deze zzp'ers weer terug in loondienst laten werken. Op die manier wil de overheid de arbeidstekorten in de zorg oplossen. Een andere reden is een reduceren van de kosten voor de zorg. Letterlijk geeft de minister aan;
"Het aanpassen aan wat kan betekent in de praktijk dat we zorg en welzijn anders zullen moeten gaan organiseren. Om de gezondheidszorg de komende jaren toekomstbestendig te maken en te houden zullen we andere werkvormen binnen zorg en welzijn moeten gaan realiseren. Werkvormen waarbij regionaal gedeeld werkgeverschap, zorgverlening door de inzet van werkdruk verlagende technologie en behoud van zorgmedewerkers centraal staat. De komende kabinetsperiode vertalen we de rem op de zorguitgaven naar rato naar een rem op de groei van het aantal banen in de zorg. Dat betekent dat er over de periode 2022-2025 in plaats van een groei van het aantal banen met ongeveer 140.000 een groei van ongeveer 110.000 mogelijk is, oftewel ongeveer 30.000 minder meer banen in zorg en welzijn. Het kabinet acht dit een meer realistisch perspectief."
Waarom kiezen vrouwen in de zorg voor zelfstandig ondernemerschap boven werken in loondienst?
Onderzoek uitgevoerd door het Centraal Bureau voor Statistiek wijst uit dat veel verzorgenden en verpleegkundigen hun vaste dienstverband opzeggen om het werk als zelfstandige in de zorg voort te kunnen zetten. In Nederland werkten in 2020 circa 1,4 miljoen mensen in de sector zorg en welzijn. Het gaat om werknemers en zelfstandigen met een hoofdbaan bijvoorbeeld als medisch specialist, pedagogisch medewerker, verpleegkundige of verzorgende, die werken in het ziekenhuis of verpleeghuis, in de wijkverpleging, de thuiszorg, de kinderopvang of de jeugdzorg. Dit zijn niet enkel mensen die aan het bed werken, maar ook mensen die administratieve taken verrichten om de zorg mogelijk te maken.
Daarmee vormen zij ongeveer 1 op de 6 werkenden. Zorg en welzijn is daarmee een van de grootste werkgevers van Nederland. Tegelijkertijd kampt de zorgsector met personeelstekorten en neemt de vraag naar voldoende opgeleid zorgpersoneel de komende jaren naar verwachting alleen maar toe. In 2020 waren dit 1,42 miljoen banen. Bron: CBS
De werknemers in deze sector zijn gemiddeld net wat ouder dan in de rest van de Nederlandse arbeidsmarkt. In de verpleging, verzorging en thuiszorg werken juist relatief veel oudere zorgverleners. Veel oudere medewerkers zijn ook erg trouw aan hun cliënten en wisselen niet snel van baan.
Nederland telde in 2020 1,1 miljoen zelfstandigen zonder personeel ( zzp’ers ). Hun aantal is de afgelopen jaren voortdurend gestegen. Ze zijn relatief vaak 45-plus en het aantal mannen dat zzp’er is ligt hoger dan het aantal vrouwen. Een uitzondering hierop is de zzp'er in de zorg en dan met name in de thuiszorg. Hier zien we dat met name de vrouwen hun werk voortzetten als zzp’er in de zorg. Zo’n werkt 85 procent van de zzp’ers als verzorgende of verpleegkundige. De meeste van hen werken in de thuiszorg blijkt na intern onderzoek door Verpleeg Collectief.
Redenen voor de Zzp'er in de zorg
In het algemeen zijn er een aantal hoofdredenen waarom zzp’ers kiezen voor het zelfstandig ondernemerschap.
De belangrijkste redenen om te kiezen voor zzp'er schap in de zorg zijn:
- Het zelf willen bepalen hoeveel en wanneer ze werken
- Het niet ( meer ) onder een baas willen werken
- Ze hebben altijd al als zelfstandige willen werken
- Het beter kunnen combineren van werk en privé.
- Te hoge werkdruk bij baan in loondienst
Na onderzoek onder zzp’ers bij het Verpleeg Collectief werd door hen aangegeven dat ze gekozen hebben voor zelfstandig ondernemerschap omdat:
- Ik wilde meer tijd en aandacht kunnen besteden aan de cliënt
- Ik wil mijn eigen tijd kunnen indelen
- Meer keuze in het soort zorg dat wordt verleend en aan wie
- Niet meer onder een baas werken
- Het werk tempo in mijn vorige baan was te hoog
- Teveel doorgevoerde veranderingen die van bovenaf waren opgelegd.
Het verwachte tekort aan zorgverleners in 2023 wordt geschat op 49.000 mensen. Bron: CBS
Doordat zzp'ers in de zorg meer zeggenschap hebben over de tijden waarop ze werken en het soort werk dat ze doen, worden er meer uren gewerkt. Zelfstandigen in de zorg zijn meer tevreden met hun werkomstandigheden en arbeidsvoorwaarden dan in loondienst. Dit omdat ze er rechtstreeks invloed op uit kunnen oefenen.